Có thể nói, mụn trứng cá là tình trạng da liễu vô cùng quen thuộc với tất cả mọi người. Chắc hẳn ai cũng đã từng trải qua hoặc nghe nói về vấn đề da liễu này. Vậy phần dưới đây sẽ cung cấp cho bạn nhiều thông tin hơn về tình trạng mụn này, cũng như cách điều trị và 8 mẹo phòng tránh tình trạng bệnh da liễu này.
Thế nào là mụn trứng cá?
Mụn trứng cá là một vấn đề về da thường gặp, được xem như một tình trạng viêm da mãn tính, khiến các nốt đỏ và mụn nhọt trên bề mặt da xuất hiện. Khuôn mặt, cổ, ngực, vai, lưng, và đôi khi cả vùng cánh tay trên là những nơi trên cơ thể thường bị ảnh hưởng bởi tình trạng này. Loại mụn này có nhiều dạng khác nhau, từ mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn nhọt, mụn mủ, và cả các nốt sần.
Tuy không đe dọa đến tính mạng con người, nhưng mụn này có thể gây nên nhiều hậu quả lâu dài cho da, làm giảm sự tự tin của người bệnh như các vết thâm và sẹo. Đáng chú ý, bất kể lứa tuổi nào cũng có thể gặp tình trạng này, đặc biệt người trong độ tuổi dậy thì còn có xu hướng bị tái đi tái lại nhiều lần.
Theo các số liệu thống kê, người từ 11 đến 30 tuổi chiếm 75% tổng số người phải đối mặt với vấn đề trên. Ở độ tuổi này, tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, khiến cho da bị bí bách. Bã nhờn và tế bào chết sẽ bít kín các lỗ chân lông, là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn và bụi bẩn tích tụ, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm và hình thành mụn. Điều này lý giải vì sao tình trạng mụn này trở thành nỗi lo của rất nhiều người trong giai đoạn phát triển cơ thể.
Yếu tố nào gây nên mụn trứng cá?
Về cơ chế hình thành mụn, các bác sĩ cho biết da của chúng ta có các lỗ chân lông liên kết trực tiếp với tuyến dầu nằm dưới bề mặt da. Tuyến dầu này sẽ sản xuất ra một loại chất lỏng là bã nhờn, với nhiệm vụ đẩy các tế bào da chết thông qua các nang lông lên trên bề mặt da để loại bỏ. Tuy nhiên, khi các nang lông bị tắc nghẽn, bã nhờn không thể thoát ra ngoài mà sẽ tích tụ lại dưới da. Khi đó, các tế bào da chết, dầu nhờn, cùng các tạp chất khác sẽ kết dính với nhau, tạo nên một môi trường lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi.
Khi vi khuẩn xâm nhập vào vùng da bị tắc nghẽn sẽ gây viêm nhiễm, khiến vùng da đó sưng lên và hình thành mụn. Loại vi khuẩn chủ yếu gây ra mụn này là một loại vi khuẩn sống kí sinh tự nhiên trên da - Propionibacterium acnes (P. acnes). Khi gặp điều kiện thuận lợi, P. acnes sẽ phát triển và trở thành yếu tố chính gây ra sự viêm nhiễm và mụn.
Ngoài ra, có nhiều yếu tố có thể kích thích sự tắc nghẽn lỗ chân lông và làm tăng nguy cơ xuất hiện tình trạng mụn này, như:
Yếu tố nội tiết
Yếu tố nội tiết đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích sự phát triển của mụn, với nguyên nhân chính là sự gia tăng nồng độ hormone Androgen. Androgen là một loại hormone có xu hướng tăng cao trong độ tuổi vị thành niên, đặc biệt là ở nam giới. Đối với nữ giới, Androgen sẽ dần được chuyển đổi thành Estrogen khi bước vào giai đoạn dậy thì.
Khi nồng độ Androgen tăng lên, các tuyến dầu dưới da cũng sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn, phát triển nhiều hơn và sản xuất ra nhiều bã nhờn hơn. Chính sự sản xuất bã nhờn quá mức này có thể dẫn đến việc các thành tế bào trong lỗ chân lông bị phá vỡ, gây nên hiện tượng tắc nghẽn. Điều này tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi và phát triển, dẫn đến viêm nhiễm và hình thành mụn.
Các yếu tố khác
Bên cạnh những yếu tố nội tiết nêu trên, còn có nhiều tác nhân khác góp phần làm tăng nguy cơ mụn trứng cá. Những yếu tố này bao gồm:
- Sử dụng mỹ phẩm không phù hợp với da.
- Thường xuyên trang điểm quá nhiều và không tẩy trang thật sạch, khiến lỗ chân lông bị tắc trong thời gian dài, dẫn đến việc nổi mụn.
- Căng thẳng về tinh thần hoặc áp lực công việc kéo dài.
- Mệt mỏi do thiếu ngủ, nhất là thói quen thường xuyên thức khuya.
- Chu kỳ kinh nguyệt ở phụ nữ, hormone trong cơ thể thay đổi.
- Chế độ dinh dưỡng không cân bằng, đặc biệt là tiêu thụ nhiều tinh bột và đường, giúp tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Không những vậy, việc tiêu thụ quá nhiều sữa bò và các sản phẩm từ sữa cũng sẽ gây tác động tương tự.
- Sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá.
Điều trị mụn trứng cá bằng phương pháp gì?
Tùy theo các mức độ bạn đang gặp phải mà cần áp dụng phương pháp điều trị phù hợp. Sau đây là một số cách:
Mức độ nhẹ
Người gặp tình trạng mụn này ở mức độ nhẹ có thể tự điều trị bằng cách sử dụng các loại sữa rửa mặt hoặc thuốc bôi ngoài da không cần kê đơn. Các sản phẩm này thường chứa những thành phần như:
- Benzoyl peroxide: Giúp làm khô mụn, ngăn ngừa mụn mới hình thành và tiêu diệt vi khuẩn gây mụn.
- Axit salicylic: Giúp tẩy tế bào chết, giảm bít tắc lỗ chân lông và ngăn ngừa mụn.
Mức độ vừa
Nếu sau vài tuần điều trị bằng các sản phẩm không kê đơn mà tình trạng mụn không cải thiện, người bệnh nên đến phòng khám da liễu để thăm khám với các bác sĩ. Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc mạnh hơn cho bạn nhằm giảm triệu chứng và ngăn ngừa sẹo.
Đối với mụn ở mức độ vừa, bác sĩ da liễu có thể khuyến nghị sử dụng:
- Benzoyl peroxide (theo liều lượng kê đơn)
- Thuốc kháng sinh như erythromycin hoặc clindamycin
- Retinoids
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng sinh uống hoặc thuốc uống tránh thai nội tiết tố để kiểm soát mụn. Thuốc kháng sinh thường được sử dụng trong thời gian ngắn để tránh tình trạng kháng thuốc của cơ thể, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng.
Mức độ nặng
Với tình trạng mụn nặng, bác sĩ da liễu có thể chỉ định kết hợp nhiều biện pháp điều trị, bao gồm:
- Kháng sinh đường uống
- Benzoyl peroxide
- Thuốc kháng sinh bôi ngoài da
- Retinoids bôi ngoài da
Ngoài ra, bác sĩ da liễu có thể đề nghị sử dụng thuốc kiểm soát nội tiết hoặc isotretinoin uống (Accutane). Đây là một dạng vitamin A được sử dụng trong điều trị mụn trứng cá nặng, tuy nhiên có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. Chính vì vậy thuốc này chỉ được kê đơn khi các phương pháp khác không mang lại hiệu quả cho bạn.
8 mẹo phòng tránh mụn trứng cá
Đây là một tình trạng viêm da phổ biến, dễ hình thành và tái phát nhiều lần, khiến việc điều trị dứt điểm trở nên khá khó khăn. Vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ bùng phát mụn, các chuyên gia da liễu đã đưa ra một số lời khuyên hữu ích mà bạn có thể xem là “mẹo”:
- Rửa mặt với tần suất vừa phải, không nên rửa mặt bằng xà phòng hoặc sữa rửa mặt quá 2 lần mỗi ngày, vì điều này có thể làm mất cân bằng pH của da, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
- Tránh chà xát mạnh lên những vùng da đang có mụn vì có thể đẩy nhiễm trùng vào sâu trong da, làm lỗ chân lông bị tắc nghẽn, gây sưng đỏ và viêm đau nghiêm trọng hơn.
- Hạn chế chạm tay vào mặt để tránh việc vi khuẩn lây từ tay sang.
- Hạn chế áp sát điện thoại vào mặt khi nói chuyện, vì bề mặt điện thoại có thể chứa nhiều vi khuẩn gây mụn.
- Thường xuyên rửa tay, đặc biệt là trước khi thoa kem dưỡng, tẩy tế bào chết, hoặc trang điểm để giữ cho da sạch sẽ.
- Đối với mụn ở lưng, vai, hoặc ngực, bạn nên mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát khi và hạn chế ra ngoài để tránh bít tắc lỗ chân lông.
- Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, vì nắng có thể kích thích da sản xuất nhiều bã nhờn hơn.
- Tránh lo lắng và căng thẳng quá mức, vì những yếu tố tâm lý này cũng có thể góp phần gây mụn.
