Chàm thể tạng (eczema) là tên gọi chung của một nhóm các bệnh viêm da. Có 7 loại chàm thể tạng khác nhau, theo Hiệp hội Eczema Quốc gia Hoa Kỳ. Mỗi loại chàm thể tạng có những nguyên nhân và cơ chế gây bệnh riêng, tuy nhiên, chúng cũng có một số biểu hiện giống nhau. Cùng tìm hiểu những biểu hiện chàm thể tạng của 7 loại chàm dưới đây nhé.
Viêm da dị ứng (atopic dermatitis)
Viêm da dị ứng có nguồn gốc từ phản ứng dị ứng của cơ thể với các chất gây kích ứng từ môi trường bên ngoài. Bệnh này có thể gây ra các triệu chứng như da sưng, đỏ, ngứa, nổi mẩn, khô và bong tróc, gây khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Viêm da dị ứng có thể xảy ra ở bất kỳ ai ở mọi độ tuổi, nhưng nó thường phát triển nhiều nhất ở trẻ em.
Nguyên nhân của viêm da dị ứng có liên quan mật thiết đến yếu tố di truyền và môi trường. Cơ chế bệnh được cho là liên quan đến sự phá vỡ của hàng rào bảo vệ da, làm cho da dễ bị mất nước và dễ dính bụi bẩn và vi khuẩn. Các chất gây dị ứng phổ biến mà người bị viêm da dị ứng phản ứng gồm phấn hoa, côn trùng (như muỗi và bọ chét), thực phẩm (như trứng, sữa, đậu phộng), thuốc, hóa chất trong sản phẩm làm đẹp, quần áo có chất liệu gây kích ứng và nhiều hơn nữa.
Các triệu chứng của viêm da dị ứng có thể thay đổi từ nhẹ đến nặng và có thể kéo dài trong một thời gian ngắn hoặc lâu dài. Các triệu chứng thường xuất hiện và tái phát ở các vùng da như khuỷu tay, gối, cổ, mặt trước của khủy tay, và đôi khi lan rộng ra toàn bộ cơ thể.
Viêm da tiếp xúc (Contact dermatitis)
Viêm da tiếp xúc là loại chàm thể tạng liên quan đến việc tiếp xúc với một chất gây kích ứng hoặc dị ứng trên da. Biểu hiện chàm thể tạng dạng này bao gồm da khô, ngứa, đỏ, phồng và nổi mẩn. Viêm da tiếp xúc có thể xảy ra ngay sau khi da tiếp xúc với chất gây kích ứng hoặc một thời gian sau khi tiếp xúc đã diễn ra. Khi da tiếp xúc với chất gây dị ứng, hệ thống miễn dịch phản ứng và gây ra các triệu chứng viêm da.
Các chất gây kích ứng phổ biến gồm các hóa chất có trong sản phẩm chăm sóc cá nhân như kem dưỡng da, xà phòng, mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc, cũng như hóa chất trong sơn, thuốc nhuộm, chất tẩy rửa, thuốc diệt côn trùng, vv. Phản ứng viêm cũng có thể xảy ra khi da tiếp xúc với các chất như kim loại (như niken trong đồ trang sức), cao su, chất phụ gia trong sản phẩm da và các chất gây kích ứng khác. Việc tiếp xúc lặp lại với chất gây kích ứng có thể dẫn đến một vùng da nhạy cảm và viêm nặng hơn.
Chàm da thần kinh (Neurodermatitis)
Chàm da thần kinh là một loại chàm thể tạng mạn tính với tình trạng khó chịu, khô, ngứa và đóng vảy trên da và được chủ yếu gây ra bởi sự kích thích và tác động của hệ thần kinh. Bệnh thường ảnh hưởng đến vùng da ở cổ, tay, chân, hông và bụng.
Nguyên nhân cụ thể của chàm da thần kinh chưa được hiểu rõ, nhưng nó được cho là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa yếu tố di truyền, hệ thần kinh và tác động môi trường. Từ một tác nhân kích thích ban đầu, chẳng hạn như một vết thương nhỏ, gây ra ngứa và tạo ra một phản ứng tự phát từ hệ thần kinh. Các tín hiệu này được truyền đến não và làm tăng cảm giác ngứa và kích thích, dẫn đến việc gãi. Gãi lại tạo ra các vết thương mới, gây thêm tín hiệu ngứa và tạo ra một chu trình đáng kể.
Biểu hiện chàm thể tạng thần kinh bao gồm ngứa cục bộ hoặc toàn bộ vùng da bị ảnh hưởng. Vùng da bị tổn thương có thể trở nên dày hơn, có màu sậm hơn hoặc có vảy.
Chàm tổ đỉa (Dyshidrotic eczema)
Chàm tổ đỉa thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ.
Nguyên nhân cụ thể của chàm tổ đỉa vẫn chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, các yếu tố tác động bên ngoài như tiếp xúc với chất kích thích, tác động từ môi trường và căng thẳng cũng có thể góp phần vào việc phát triển bệnh. Biểu hiện chàm thể tạng tổ đỉa thường bắt đầu bằng việc xuất hiện các nốt phồng nhỏ trên bề mặt da của bàn tay, ngón tay, và/hoặc bàn chân, thường từ 1 đến 2 mm. Những nốt phồng này thường gây ngứa và khiến da trở nên căng và đau đớn.
Chàm tổ đỉa có tính tái phát, trong đó các triệu chứng có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng. Những cơn tái phát có thể xảy ra do tiếp xúc với chất kích thích như chất tẩy rửa, chất tẩy, hóa chất, các chất kích thích trong môi trường lao động, nhiệt độ và độ ẩm thay đổi, và căng thẳng.
Viêm da thể đồng xu (Nummular eczema)
Viêm da thể đồng xu đặc trưng bởi sự xuất hiện của các vùng da sưng, đỏ và nổi mẩn hình tròn hoặc hình oval trên cơ thể, giống như các đồng xu. Bệnh thường xuất hiện ở người trưởng thành và thường ảnh hưởng đến vùng da ở đầu gối, bàn chân, tay và cổ tay.
Nguyên nhân cụ thể của viêm da thể đồng xu chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, nó được cho là do tác động kết hợp của yếu tố di truyền, môi trường và miễn dịch. Các vùng da bị ảnh hưởng có thể có kích thước từ vài mm đến vài cm. Da trong vùng bị tổn thương có thể trở nên sần sùi, khô và có vảy. Ngứa là một triệu chứng phổ biến và có thể gây khó chịu cho người bệnh.
Viêm da thể đồng xu có thể tồn tại trong thời gian dài và có thể tái phát từ thời gian này sang thời gian khác.
Viêm da tiết bã (Seborrheic dermatitis)
Viêm da tiết bã là một bệnh da ảnh hưởng đến vùng da chủ yếu ở da đầu, tai, mũi, lông mày và vùng da xung quanh miệng. Bệnh thường gây ra các triệu chứng như da khô, ngứa, đỏ và vảy dày.
Nguyên nhân chính của viêm da tiết bã chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể đóng vai trò trong việc phát triển bệnh, bao gồm:
- Tình trạng tăng sinh vi khuẩn Malassezia: Malassezia là một loại vi khuẩn thường sống trên da của mọi người. Tuy nhiên, ở những người bị viêm da tiết bã, có một sự phản ứng quá mức với vi khuẩn này, gây ra viêm nhiễm.
- Yếu tố di truyền: Có một yếu tố di truyền trong viêm da tiết bã, vì nó thường xuất hiện ở những người có gia đình bị bệnh tương tự.
- Yếu tố môi trường: Môi trường ẩm ướt và nhiệt đới có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm da tiết bã.
Biểu hiện chàm thể tạng - viêm da tiết bã thường bắt đầu với da khô và đỏ. Vùng da bị ảnh hưởng có thể có vảy dày màu trắng hoặc vàng. Ngứa là một triệu chứng phổ biến và có thể rất khó chịu. Vùng da có thể trở nên nhạy cảm và dễ tổn thương.
Viêm da ứ đọng (Stasis dermatitis)
Viêm da ứ đọng là một loại viêm da mạn tính, ảnh hưởng đến các vùng da ở chân.
Nguyên nhân chính của viêm da ứ đọng là sự suy giảm lưu thông máu trong các tĩnh mạch chân, dẫn đến sự tràn dịch từ các mao mạch, gây ra sự sưng, đau và ngứa. Các yếu tố nguy cơ gồm tuổi già, tiền sử suy tim, béo phì, thai kỳ, hoạt động dựa vào chân lâu dài và việc ngồi hoặc đứng lâu trong thời gian dài.
Biểu hiện chàm thể tạng - viêm da ứ đọng bao gồm:
- Sưng: Chân và bắp chân bị sưng do sự tràn dịch từ các mao mạch và mạch máu không lưu thông.
- Đỏ: Da trong vùng bị ảnh hưởng có màu đỏ do sự tăng dòng máu và viêm nhiễm.
- Ngứa: Da ngứa là triệu chứng phổ biến, gây khó chịu và thúc đẩy việc cào và gãi da.
- Đau và khó chịu: Vùng da bị viêm có thể gây ra sự đau và khó chịu, đặc biệt khi chạm vào hoặc trong khi di chuyển.
- Thay đổi màu da: Theo thời gian, da có thể thay đổi màu sắc, trở nên nâu đen hoặc xám do sự tích tụ của màu máu.
